Kene
Yeryüzünde tropik ve subtropik iklim özelliklerine sahip bölgelerde yaygın olarak yaşayan ve zorunlu kan emici ektoparazit olan Kene (Ixodoidea), Örümceğimsiler (Arachnida) sınıfının akarlar alt sınıfından eklem bacaklı monotipik takımı ve onun üst familyasına ait bir haşeredir.İstisnai olarak çok az türünün gözü bulunurken, çoğu türünde gözleri olmayan bu ölümcül canlıların kan emmemiş olanlarının boyları 4 mm. civarında olurken, kan emmiş olanlarının boylarıysa 12 mm. kadar olabilmektedir. Ekolojik dengede hayvanlarda aşılama vazifesi gören kene, düşük dozda mikrop aşılayarak hayvanın hastalıklara olan direncini arttırmasını sağlamaktadır. Fakat insanlarda son yıllarda yaşanan kene ölümleri bu canlının bu vazifesine gölge düşürmektedir.
17.000'den fazla türü bulunan kene, son yıllarda ölümcül vakaların aktörü olarak ün salmıştır. Kırım-Kongo kanamalı ateşi (KKKA) hastalığına neden olan virüsü bedenlerinde taşıyan bu canlılar, son yıllarda insanlarda en çok korkulan haşerelerin başında gelmektedir. Türkiye'de bir çok kişi ise; kenenin taşıdığı bu virüs nedeniyle hayatını kaybetmiştir. Ortalama 1 yıl kadar yaşayan keneler, türlerine ve bulundukları ortama göre 3 yıla kadar yaşayabiliyorlar. İnsanlarda ve hayvanlarda bir çok hastalıkta aracılık yapan kene, hedef canlının derisine yapışarak kan emme yoluyla direk kana temas ettiği için son derece tehlikelidir.
Kene'nin Yaşamı Ve Beslenmesi
Ülkemizde 30 civarı türü bulunan Kene'nin dünyada yaklaşık 17.000 türü bulunmaktadır.Türkiye'de daha çok karadeniz iklimi ile step ikliminin kesiştiği bölgelerde bulunur.Bodur meşelik alanlar ve yaban hayvanlarının bulunduğu alanlarda sıkça görülürler. Araştırmalara göre; en çok Çorum, Amasya, Tokat, Yozgat, Çankırı, Gümüşhane, Sivas, Kastamonu, Artvin ve Erzurum şehirlerinde yaşadıkları tespit edilmiştir.Asıl kene, köpek kenesi, sığır kenesi en çok bilinen türleridir.Keneler en çok koyun, köpek, at gibi hayvanlara musallat olur, ayrı eşeylidir ve yumurta yolu ile çoğalır.Yumurtalarını kuru yaprakların, çöplerin, gübrelerin arasına bırakır.Bazı kenelerin dişileri, yumurtalarını toprağa, bazıları hayvanların kılları arasına bırakır ve istisnai olarak bazı durumlarda insan vücuduna da dadandığı olur.Daha çok kırlık ve ormanlık yerlerde kamp yapan kimselere gelirler. Gelişimlerinde metamorfoz vardır ve yumurtalarından üç çift bacaklı larvalar çıkar.Bunlar bir pupa devresi geçirerek 8 bacaklı nimfalara (tam gelişmemiş yavrular) dönüşürler.Nimfalar da bir pupa safhası geçirdikten sonra ergin hale gelirler.Larva ve nimfalar genellikle kertenkeleler üzerinde, erginler ise; insan, koyun, sığır, köpek gibi memeliler üzerinde parazit olarak yaşarlar.
Kenelerin vücutları bütün bir parçadan meydana gelmiştir.Vücutları başla kaynaşmış bir göğüs ve torba biçimli dişi, ortalama 11-12 mm’ye kadar sişer, erginlerinde ise; dört çift bacak bulunur. Bacakların uçlarında çengeller ve vantuzlar vardır ve bu sayede deriye rahatça yapışarak hortumlarıyla kan emerler.İyice şiştikten sonra kendilerini yere atarak konaklarından uzaklaşırlar ve ot veya ağaçlara tırmanırlar.Ön ayaklarının uçları dokunma ve koku alma için özelleşmiştir.Ormanlarda bulunduğu ağacın altından bir hayvan geçtiği takdirde, üzerine düşüp derisine yapışır ve etine hortumunu sokarak kanını emer.İlk iki bacak çifti öne, son iki çifti geriye yönelmiştir.Kenelerin hepsi zararlı, parazit ve kör değildir.Sığır ve köpek kene türlerinin gözleri vardır.Çöplüklerde yaşayan bazı türleri, ev sineklerinin yumurta ve kurtçuklarını yediklerinden dolayı son derece faydalıdır.Meyve bahçelerinde yaşayan avcı keneler, bitkiler için zararlı böcekleri yok ederek kontrol altına alırlar.Toprak ve çöplüklerde çürümüş artıklarla beslenen türleri de vardır.Keneler, ülkemizde dahil dünyanın bütün kara parçalarında bulunurlar, suda yaşayan türleri de vardır.
Kene'nin Zararları
İnsan ve hayvanlarda parazit olarak yaşayan keneler, bilinen 800'den fazla çeşitli hastalık mikroplarını bulaştırdıkları için birçok bakteri de üretmektedirler ve sağlık açısından da zararlı olarak kabul edilirler.Hastalıkların bulaşması için kenelerin bir süreliğine de olsa mutlaka kan emmesi gerekir.Yoksa anlık fiziksel temaslar hastalıkların bulaşmasına neden olmaz.Kan emen bir keneyi deriden söküp atmak hastalık bulaşma riskini artırdığından dolayı oldukça tehlikelidir.Çünkü çıkarılmaya çalışılan kene, midesinde bulunan mikrop ve bakterilerle dolu kanı tekrar geriye bosaltır.Çoğunlukla çimenlerde, çalılıklarda ve hayvan barınaklarında bulunurlar ve buradan geçen hayvanlara yapışırlar.Evcil hayvanlar vasıtası ile evlerin içine kadar gelirler.Ev içinde bir dişi kene; çatlağa, yarığa yumurta bırakırsa, bir hafta içerisinde yüzlercesi oluşur.Kenelerin tükürük salgısı, dokuları sindiren ve likefiye eden proteolitik enzimler içerir.İnsan ve hayvan hastalıklarının taşınmasında rol oynayan en önemli vektörlerdendir. Birçok bakteri, riketsiya, spiroket, virüs, parazit, mantar, protozoa, Kırım Kongo Kanamalı Ateşi, Q humması, Lyme borreliosis ve solucan kökenli hastalıklara sebep olabilirler.
Ayrıca; toksikozlar, felçler ve alerjik reaksiyonlara da yol açabilirler.Bunların dışında theileriosis, babesiosis, anaplasmosis, cowdriosis, erlichiosis, kayalık dağlar humması, tularemi, rift vadisi humması gibi birçok hastalık da keneler yoluyla bulaşabilir.Özellikle Hyalomma cinsi dişi keneler, Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA) ve halk arasında ağrıma olarak bilinen babesisosis gibi hastalıkları, yumurtaları vasıtasıyla larvalarına geçirir.Hastalıkların yayılma oranı da bu yeni yavrularla daha da artar.Bu keneler, küçükbaş hayvanlardan kan emerken aldıkları virüsleri büyükbaş hayvanlara ve insanlara bulaştırabilecek potansiyele sahiptirler.Virüs, hayvanlarda belirtisiz bir enfeksiyona sebep olurken; insanlarda ölümle sonuçlanan, kanamalarla seyreden ciddi bir hastalığa neden olmaktadır.
Kene İle Mücadele Yöntemleri
Kenelerin aktif olduğu dönemlerde, tehlikeli türü olan Hyalomma cinsinin aktif olduğu Nisan ve Ekim aylarında, bulundukları ortamdan halkın kaçınması; ahırlar gibi büyük sayılarda bulunabileceği ortamlarda çalışan kişilerin muayene edilmesi faydalı önlemlerdendir.Yine önlem olarak; keneleri kaçıracak kimyasalların yani repellant kullanılması, açık alanlarda özellikle çok yoğun oldukları noktalara insektisit uygulanması da yararlı olacaktır.Epidemi dönemlerinde kişi üzerinde kene bulursa; çıkarmaya çalışmaması gerekir ve hemen bir sağlık hizmeti merkezine gitmelidir.
Ayrıca; hastaların kan ve vücut sıvıları ile temastan kaçınılmalıdır.Eğer bir temas olmuşsa; temas etmiş kişi dikkatlice gözlenmeli, belirtiler görüldüğü taktirde mutlaka gerekli müdahalenin yapılmasını sağlamak hayati açıdan son derece önemlidir.Üretim tesislerinde kesimhaneye yollanmadan önce hayvanlardan kenelerin ayrıştırılması da yaygın bir uygulamadır.Hasta hayvanların kan ve dokularına doğrudan temasın bulaşmaya yol açabileceği bilinmektedir.Ribavirin stoklamak da farklı durumlarda yararlı bir önlem olabilir.
Kene yönünden şüpheli görülen bölgelerden uzak durmalı, hayvan barınakları veya kenelerin yaşayabileceği alanlarda, çıplak ayakla dolaşılmamalıdır.Kısa giysiler giyilmemeli, mümkünse açık renkli, uzun kollu ve uzun paçalı giysiler tercih edilmelidir.Kenelerin üstüne kimyasal dökülmemeli, kibrit ile yakma (Yüce Allah c.c. dünyada hiç bir canlıya yakarak öldürme yetkisi vermemiştir.) gibi eziyet veren vahşice davranışlardan kaçınılmalıdır.Ayrıca; birçok canlının ateşe olan refleksinin, insandan daha hızlı olmasından dolayı, hayvanlara ateşle yaklaşmak yangın ve kaza gibi hiç beklenmedik başka ölümcül sorunlara da yol açabilir.Kırım Kongo Kanamalı Virüsü, insandan insana bulaştığı için hastalarla temastan kaçınılmalı, fakat bunu göstere göstere yapmamalı, hastanın moralini ve motivasyonunu bozmamalıdır.
Mecburi durumlarda bulunulan ortamı veya vücudun bir bölümünü dezenfekte etmek için, her yerde kolaylıkla bulunabilen çamaşır suyu kullanılabilir.Ancak; çamaşır suyu'nun (Klor solüsyonu), cilt ve gözler için tahriş edici etkisinden dolayı dikkatli kullanılması ve uzun süre kokusuna maruz kalmaktan kaçınılması gerekmektedir.İşletme veya evde evcil hayvan besleniyorsa veteriner kontrolü ihmal edilmemeli, kulübe ve yuvaları mutlaka dezenfekte edilmelidir.Yine evcil hayvan sahipleri, özellikle köpek sahipleri hem hayvanını gezdirirken, hem de gezintiden geldikten sonra hayvanın tüylerinin arasını kontrol etmelidirler.Gerek insanları gerekse hayvanları kenelerden korumak için, kene ilaçları kullanılabilir.Bu doğrultuda repellent olarak bilinen böcek kaçıran ilaçlar dikkatli bir şekilde kullanılabilir.Repellentler sıvı, losyon, krem, katı yağ veya aerosol şeklinde hazırlanan kene ilaçları olarak bilinir ve cilde sürülerek veya elbiselere emdirilerek uygulanır.Aynı maddeler hayvanların baş veya bacaklarına da uygulanabilmektedir.Kene bulunan hayvan barınakları uygun akarisitlerle usulüne uygun olarak ilâçlanmalıdır.Hayvan barınakları kenelerin yaşamasına imkân vermeyecek şekilde yapılmalı, çatlaklar ve yarıklar tamir edilerek belli aralıklarla kireçle badana yapılmalıdır.
Kene İlaçlamasında Akdeniz Hijyen!
Antalya'da ve Alanya başta olmak üzere tüm ilçelerinde işletmelere ve yaşam alanlarına profesyonel kene ilaçlama hizmeti veren şirketimiz; uluslararası yasa ve normlara uygun olarak işletilmekte, gerekli izinlere ve sertifikalara (Biyosidal Ürün Uygulama İzin Belgesi) sahip olmakla birlikte, ulusal kriterlere uygun ve uluslararası standartlarda, Antalya bölgesinin genelinde ilaçlama hizmeti vermeye devam etmektedir.Ayrıca işletmemizde kullanılan ilaçlama ekipmanları ve malzemeleri; Sağlık Bakanlığı ve tüm ilgili kurumlarca onay almış olup, insan sağlığını tehlikeye atacak her türlü etkenden arındırılmış biosidal ürünlerden oluşmaktadır.
Halk Sağlığı Müdürlüğü tarafından yapılan denetimlerde her zaman başarılı grafik çizen firmamız Akdeniz Hijyen; Sağlık Bakanlığı'na bağlı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu tarafından hazırlanmış olan Biyosidal Ürünlerin Kullanım Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik şartlarını gözeterek kene ilaçlama hizmeti vermektedir.Ayrıca uzman personelimiz ve çalışanlarımızın hepsi Türkiye Halk Sağlığı Kurumu tarafından verilen Biyosidal Ürün Uygulayıcı belgesine sahiptir.
Farklı haşerelerle ilgili mücadele yöntemlerine ise; buradan ulaşabilirsiniz.
- Günün her saati (7/24) iletişim araçlarımızdan bize ulaşabilir, acil yardım talebinde bulunabilirsiniz.
- Ücretsiz keşif sistemimiz sayesinde yaşam alanlarınızda olası tehdit unsurları ve keneler hakkında uzman ekibimiz tarafından bilgi ve destek verilmektedir.
- Canlı destek operatörlerimiz aracılığıyla kenelerle ilgili yaşadığınız sorun ya da problemler hakkında yardım ve destek verilmektedir.
- Sosyal medya hesaplarımız üzerinden bize ulaşarak her türlü kene ilaçlama sorunlarınız için yardım ve destek alabilirsiniz.
- Çağrı merkezimizdeki operatörlerimiz her türlü kene sorununuz, şikayet ve önerileriniz için sizin görüşlerinizi değerlendirmektedir.